Mücadele ile Geçen On İki Yılın Hikayesi
Iqbal Masih Kimdir?
Dünyada çocuk işçi sayısının yüksek olduğu ülkelerden biri olan Pakistan’da, fakir bir ailenin çocuğu olarak doğdu Iqbal. Pakistan’da fakir ailelerin çocuklarının okula gitmesi yaygın bir durum değildi, Iqbal da çocukluğunu tarlalarda, sokaklarda oynayarak geçiriyordu. Dört yaşındayken ailesinin 600 rupilik (8,03 ABD Doları) borcunun kapanması karşılığında halı fabrikasında çalıştırılmak üzere gönderildi. Günde on dört saat olmak üzere haftada yedi gün çalışmaya başladı.
Çalışma şartları bir yetişkin için bile uygun olmayan ortamda, Iqbal yaklaşık iki sene çalıştı. Bu süreçte yetersiz beslenmeden dolayı böbrek sorunları yaşaması, günde on dört saat kambur bir şekilde halı dokuma aracının karşısında oturması, ortamın havasız olması gibi nedenler bu düzene daha fazla uyum sağlayamayacağını anladığı nedenlerdi.
O zamanlar çocuk işçiliğine ve köleliğe karşı oluşturulmuş olan Bonded Labor Liberation Front[1] (BLLF / Pakistan Esir Emekçiler Kurtuluş Cephesi) örgütünün, bulunduğu ilde toplantı yapacağını duyan Iqbal; arkadaşlarının da yardımıyla o gün işten kaçarak toplantıya gitti.
Toplantıda artık Pakistan’da Peshgi (Peşgi) sisteminin yasadışı ilan edildiğini öğrendi. Bu sistem işçinin borç karşılığı köle olarak çalıştırıldığı yani bizzat Iqbal’in içinde bulunduğu durumdu. Kendisinin ve arkadaşlarının durumunu BLLF’ye anlatan Iqbal onlardan fabrikadan çıkmak için yardım istedi.
Gerekli evrakların hazırlanmasında ve tüm bu süreçte topluluk, Iqbal’e yardım etti. Fabrika sahibine evraklar verildiğinde çok sinirlendi. Fakat yasadışı ve gizli bir şekilde çocukları çalıştırdığı ortaya çıkmasın diye Iqbal ve 34 çocuk özgürlüğüne kavuştu.
”Şimdi işler değişti. Eskiden ben patronlarımdan korkuyordum. Şimdi onlar benden korkuyor.”
Özgürlüğe kavuşmanın ardından Iqbal ulusal ve uluslararası toplantılara, seminerlere katıldı. Çocuk işçiliğine dair kamuoyuna karşı farkındalık çalışmalarında bulundu, ABD’de çeşitli okullarda yaşıtları ile konuştu. Çocuk işçiliğine dair önemli bir aktivist olmuştu.
Küçük yaşına rağmen büyük topluluklara güçlü bir biçimde hitap edebilmesi de etkili olmuştu. 1995’te ülkesindeki daha çok çocuk işçiye ulaşmak amacıyla Pakistan’a geri döndü. Burada bazı kesimler tarafından artık hoş karşılanmayan bir isimdi Iqbal, özellikle de halı dokuma fabrikalarının sahipleri tarafından. Çünkü Iqbal onlar için maliyet artışıydı.
Kendi başlattığı mücadele ile başka çocuk işçilerini de etkilemiş onlar da başkaldırarak bu düzeni yıkmaya başlamış, fabrikalardaki çocuk işçi sayısı azalmıştı. 16 Nisan günü kuzenleriyle evlerinin yakınlarında bir yerde bisiklet binerken ateş açılarak öldürüldü. Olayın üstü hemen kapatılmaya çalışıldı ve bir çiftçi tarafından yapıldığı iddia edildi. Fakat olayın arkasında halı dokuma fabrika sahiplerinin olduğu büyük bir kesim tarafından inanılmaya devam ediyor.
Küçücük bedeniyle dünyaları başarmak isteyen, çocuk işçiliğine karşı sessiz kalmayan Iqbal Masih’in mücadelesi çocuk işçiliğine dair öncü mücadelelerden biri olmuştur. Hayata erken veda etmesine rağmen çoğu kişiyi etkilemiştir ve başlattığı mücadelenin devamı günümüzde de devam etmektedir. Biz de ÇoÇoDer ailesi olarak çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına dair çalışmalarımızı devam ettirmekteyiz.
[1] Farklı kaynaklarda farklı çevirileri mevcuttur.
Akide Elif Öğmen, Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi öğrencisi, ÇoÇoder blog ekibinde yazar.
